The Graph (GRT) Nedir? Ne İşe Yarar ve Nasıl Çalışır?

Blokzinciri tabanlı uygulamalar hızla büyürken, bu sistemlerde üretilen verilerin düzenlenmesi ve erişilebilir biçimde sunulması kritik bir ihtiyaç hâline geliyor. Peki milyonlarca işlemi aynı anda işleyen ağlarda veriye hızlı, güvenilir ve standart bir şekilde nasıl ulaşılır? Bu yazıda, Web3 ekosisteminde öne çıkan The Graph (GRT) protokolünü, nasıl çalıştığını ve hangi alanlarda kullanıldığını inceleyeceğiz. 

The Graph (GRT) Nedir? 

The Graph (GRT), blokzincir verilerini organize eden ve erişime açan merkeziyetsiz bir indeksleme protokolüdür. Akıllı sözleşme olayları, token transferleri veya NFT basımları gibi zincir üstü veriler doğrudan bloklardan okunabilir; ancak bu yöntem yavaş ve maliyetlidir. The Graph, subgraph adı verilen şemalar sayesinde bu süreci standartlaştırır.  

Indexer’lar veriyi işler, kullanıcılar ise GraphQL sorguları ile hızlı ve güvenilir erişim sağlar. GRT token, indexer, curator ve delegator gibi katılımcıların rol aldığı ağın merkezinde yer alır ve Web3 uygulamaları için ölçeklenebilir bir veri katmanı sunar. 

Bağlantıya tıklayarak, CoinO üzerinden BTC, ETH ve diğer seçkin altcoin alım satım işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz. 

The Graph Kurucuları ve Projenin Gelişim Süreci 

The Graph, 2018 yılında Yaniv Tal, Brandon Ramirez ve Jannis Pohlmann tarafından geliştirilmeye başlandı. Kurucu ekip; yazılım geliştirme, API tasarımı, veri modelleme ve dağıtık sistemler konusunda deneyimli mühendislerden oluşuyordu. Projenin temel amacı, geliştiricilerin blokzinciri verisine erişirken her defasında sıfırdan benzer altyapılar kurmak zorunda kalmamasını sağlamak ve bu ihtiyacı açık, izin almadan erişilebilen bir protokol aracılığıyla karşılamaktı. 

Projenin gelişiminde önemli bir dönüm noktası, 2020 Aralık ayında The Graph mainnet’in devreye alınması oldu. Bu lansman; geliştirici topluluğunun subgraph üretimini hızlandırdı, Ethereum’un yanı sıra farklı blokzincirlerin desteklenmesine zemin hazırladı ve protokolün merkeziyetsiz katılımcılar tarafından işletilmeye başlanmasını sağladı. 

Günümüzde The Graph, Web3 ekosisteminde veri erişimi için önde gelen standartlardan biri olarak kabul edilir. Açık kaynak yaklaşımı, geliştirici topluluğunun katkıları ve topluluk yönetişimi modeli ile dikkat çeker. 

The Graph Ekosistemindeki Roller: Indexer, Curator, Delegator ve Consumers 

• Dizinleyiciler (Indexers): Ağda subgraph’ları indeksleyen ve sorguları yanıtlayan node operatörleridir. Indexer’lar, ağa katılarak verilerin doğru, kesintisiz ve tutarlı bir şekilde işlenmesini sağlar. Performans ölçümünde veri bütünlüğü, çalışma süresi ve gecikme gibi kriterler önemlidir. Yanlış ya da eksik veri sağlanması durumunda, protokolde devreye giren güvenlik mekanizmalarıyla yaptırımlar uygulanabilir. 

• Küratörler (Curators): Hangi subgraph’ların öne çıkacağını belirlemede kritik rol oynayan katılımcılardır. Subgraph’lara işaret vererek indexer’ların hangi verileri öncelikli olarak indeksleyeceğine yön gösterirler. Bu yapı sayesinde kaliteli ve güvenilir subgraph’ların ekosistem içinde daha görünür hâle gelmesi sağlanır. 

• Atayıcılar (Delegators): Kendi node’unu çalıştırmayan katılımcılar, güvenilir buldukları indexer’lara katkıda bulunarak ağın kapasitesini ve güvenliğini destekler. Bu yaklaşım sayesinde indexer’lar daha fazla kaynağı işleme ayırabilir ve daha geniş kapsamlı subgraph indekslemesi yapabilir. 

• Tüketiciler (Consumers): Subgraph verilerini sorgulayan uygulamalar veya kullanıcı arayüzleridir. Bu sorgular GraphQL aracılığıyla gerçekleştirilir. Tüketiciler, talep ettikleri verilere güvenilir ve hızlı bir şekilde erişerek Web3 uygulamalarında daha güçlü bir deneyim sunar. 

The Graph (GRT) Nasıl Çalışır? 

The Graph, üç temel aşamada işler: 

1. Tanımlama (Subgraph Manifest): Geliştirici, hangi akıllı sözleşmelerin ve olayların (events) izleneceğini, bu olaylardan hangi varlıkların (entities) çıkarılacağını ve bu varlıkların alanlarını içeren bir manifest hazırlar. Ayrıca, zincirden gelen ham veriler AssemblyScript tabanlı mapping fonksiyonlarıyla işlenerek hedef veri modeline dönüştürülür. 
2. İndeksleme: Indexer düğümleri manifestte tanımlanan sözleşmeleri ve olayları takip eder, blokları tarar ve mapping çıktısını veritabanına işler. Indexer’lar verilerin doğru ve kesintisiz şekilde işlenmesinden sorumludur. Yüksek performans gösterenler öne çıkarken, hatalı veri sağlayanlar protokolde dezavantajlı duruma düşebilir. 
3. Sorgulama: Uygulamalar, GraphQL aracılığıyla yalnızca ihtiyaç duydukları alanları sorgular. Bu sayede veri kullanımı optimize edilir. Sorgular indexer’lar tarafından yanıtlanır ve ağ geçitleri (gateways) üzerinden yönlendirilir. Böylece uygulamalar, hızlı ve güvenilir biçimde zincir üstü verilere erişir ve Web3 deneyimi kesintisiz hâle gelir. 

The Graph (GRT) Token Ekonomi Modeli  

The Graph ekosisteminde kullanılan GRT, ağın işleyişini destekleyen temel unsurlardan biridir. Ekonomi modeli, farklı rollerin uyum içinde çalışmasını ve sistemin uzun vadeli sürdürülebilirliğini amaçlar. 

• Hizmet modeli: Sorgulama ve indeksleme süreçleri, açık pazar mantığıyla işler. Talep ve kapasite dengesi, ağ içindeki kaynak kullanımını belirler. 

• Katılımcı rolleri: Doğru ve güncel veri sağlayan indexer’lar öne çıkar. Curator’lar kaliteli subgraph’ların görünürlüğünü artırır, delegator’lar ise güvenilir indexer’lara yönelerek ağın kapasitesine katkı sunar. 

• Sürdürülebilirlik prensibi: Ekonomi modelinde, ağ kaynaklarının uzun vadeli dengesi gözetilir. Bu kapsamda parametreler; indeksleme kapasitesi, sorgu yoğunluğu ve ağın bütünlüğünü korumaya yönelik düzenlemelerle şekillendirilir. 

The Graph Kullanım Senaryoları 

DeFi Uygulamaları ve Panelleri 

Merkeziyetsiz finans (DeFi) ekosisteminde; likidite havuzları, borç verme protokolleri ve portföy panelleri gibi bileşenler, işlem geçmişi ve pozisyon bilgilerini göstermek için güvenilir veri erişimine ihtiyaç duyar. The Graph, standartlaştırılmış subgraph yapıları aracılığıyla bu verileri hızlı ve tutarlı biçimde sunarak DeFi projelerinin çalışmasını destekler. 

NFT ve Oyun İçi Varlıklar 

NFT basımı, transferi ve koleksiyon istatistikleri gibi zincir üzerindeki hareketler subgraph’lar sayesinde kolayca izlenebilir. Bu yöntem, pazar yerlerinde sahiplik geçmişinin, nadirlik oranlarının veya oyun içi varlık transferlerinin şeffaf şekilde görüntülenmesine katkı sağlar. Böylece dijital koleksiyon ve oyun tabanlı ekosistemlerin sürdürülebilirliği desteklenir. 

Zincir Analitiği ve İzleme 

Uygulama geliştiricileri ve analiz ekipleri; işlem kalıplarını incelemek, uyumluluk (compliance) kontrolleri yapmak, ağ performansını ölçmek veya kullanıcı etkileşimlerini analiz etmek için subgraph tabanlı sorgulardan yararlanabilir. Bu sayede ürün geliştirme süreçleri daha veriye dayalı ilerler ve hataların tespiti kolaylaşır. 

The Graph’in Sağladığı Avantajlar Nelerdir? 

• Standartlaştırılmış veri erişimi: Subgraph şemaları, zincir verilerinin nasıl modellenip sorgulanacağını açık biçimde tanımlar. Bu sayede ekipler ortak bir veri sözlüğü üzerinden çalışabilir. 

• Optimize edilmiş performans: Indexer düğümleri zinciri düzenli olarak tarar ve veriyi indekslerde saklar. Uygulamalar ise GraphQL ile yalnızca ihtiyaç duyduğu alanları sorgulayarak hızlı ve verimli sonuçlar elde edebilir. 

• Merkeziyetsiz mimari: Veri katmanı tek bir servis sağlayıcıya bağlı değildir. Indexer, curator ve delegator gibi roller, GRT tabanlı katılım ve uyum mekanizmaları aracılığıyla ağın güvenilirliğini ve sürdürülebilirliğini destekler. 

• Geliştirici deneyimi: Mapping fonksiyonları ve schema tanımları sayesinde veri dönüşümleri standartlaştırılır. Böylece istemci tarafında fazla veri çekme (overfetching) veya eksik veri alma (underfetching) riski azalır. 

• Açık kaynak ekosistemi: Subgraph’lar paylaşılabilir, çatallanabilir ve yeniden kullanılabilir. Bu durum, projeler arasında ortak bilgi tabanı oluşturulmasına ve ekosistemin topluluk katkısıyla gelişmesine imkân tanır. 

• Çoklu ağ desteği: The Graph, Ethereum’un yanı sıra Polygon, Arbitrum, Optimism ve benzeri farklı blokzincirleri de destekler. Bu nedenle çoklu ağ (multi-chain) senaryolarında kullanılabilir. 

• Şeffaf model: Indexer, curator ve delegator rolleri; doğru veri sağlanması, kaliteli indeksleme ve güvenilir sorgu hizmeti için düzenli bir pazar yapısı oluşturur. Hatalı davranışlar ise slashing mekanizmasıyla sınırlandırılabilir. 
  

The Graph (GRT) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS) 

Subgraph ve GraphQL Nedir, Nasıl Çalışır? 

Subgraph, zincir verilerini düzenleyen bir tanımdır; schema, kaynak ve mapping bileşenlerinden oluşur. GraphQL ise yalnızca ihtiyaç duyulan veriyi çağırmaya yarayan sorgu dilidir. Birlikte kullanıldığında Subgraph veriyi çıkarır, GraphQL ise istemciye ulaştırır. 

GRT Nasıl Satın Alınır? 

GRT, CoinO’da işlem gören bir dijital varlıktır. Satın almak için öncelikle hesap açmanız, kimlik doğrulamanızı tamamlamanız ve hesabınıza bakiye aktarmanız gerekir. Ardından GRT/USDT gibi işlem çiftleri üzerinden alım-satım yapabilirsiniz. 

The Graph (GRT) Hangi Blokzincirleri Destekler? 

Başlangıçta Ethereum üzerinde çalışan The Graph, günümüzde Polygon, Arbitrum, Optimism, Avalanche, BNB Chain ve Fantom gibi birçok ağı destekler. 

GraphQL Bilmek Zorunlu mu? 

Hayır, zorunlu değildir ancak önerilir. GraphQL bilgisi, uygulamaların yalnızca gerekli veriyi çekmesini ve daha verimli çalışmasını sağlar. 

The Graph Alternatiflerinden Nasıl Ayrılır? 

Kapalı node-as-a-service çözümlerine kıyasla açık kaynak yapısı ve çoklu operatör modeliyle bağımlılığı azaltır. Ayrıca geliştiricilere özelleştirilebilir subgraph yapıları sunar. 

Güçlü teknolojik altyapısı, uzman müşteri hizmeti desteği ile CoinO üzerinden kripto para işlemlerinizi dilediğiniz gibi yapabilirsiniz.   

Yatırım tavsiyesi değildir. İnternet sitemizde yapılan bu paylaşımlar, yalnızca bilgilendirme amaçlı olup herhangi bir biçimde yatırımcılara telkinde bulunma, yatırımcıları yönlendirme veya yatırımcılara kar/zarar vaadi verme şeklinde yorumlanamaz.